Григорий Просветитель

Григорий Прос­ве­ти­тель

Григорий Просветитель Армении, родился в 326 году и происходил из рода парфянских царей Аршакуни. Его отец Анак по наущению персидского царя Арташира убил на охоте армянского царя Хосрова, отца будущего царя Трдата. Перед смертью Хосров завещал умертвить всё семейство Анака. Двухлетний Григорий был увезён в Кесарию Кападокийскую. Там он воспитывался в вере и благополучии, женился и родил двоих сыновей. Затем отправился в Армению для проповеди христианства и искупления своей «вины» перед Трдатом. Отказавшись на языческом празднике принести жертву идолу. Григорий по приказу Трдата был предан жестоким мучениям и брошен в глубокий ров со змеями, однако остался там невредим и прожил, забытый всеми, около 14 лет. По истечении 14 лет в столицу Армении Вагаршапат прибыли из Рима девы-рипсимеянки. После их казни Трдат обезумел. Тогда к сестре царя явился ангел и объявил, что только заточённый в ров Григорий сможет исцелить её брата. Григория освободили, он исцелил царя, собрал и похоронил останки святых дев. Некоторое время спустя Григорий отправился в Кесарию для рукоположения во епископы. По возвращении он крестил Трдата, достроил кафедральный собор Св. Эчмиадзина на указанном ему в видении месте, рукоположил епископов для многих областей Армении. В течении 25 лет он руководил Церковью, а затем, призвал к служению своего сына Аристакеса, удалился на гору Сепух, где и скончался. Десница Св. Григория хранится в Св. Эчмиадзине.

Գրիգոր Լուսավորիչ

Գրիգոր Լուսավորիչը ծնվել է 326 թվականին: Նա սերում է Պարթևաց Արշակունի արքաների տոհմից: Նրա հայրը՝ Անակը, որսորդության ժամանակ, պարսից արքայի հրահրությամբ, սպանեց հայոց Խոսրով արքային՝ ապագա Տրդատ թագավորի հորը: Մահից առաջ Խոսրովը կտակեց ջնջել Անակի ողջ գերդաստանը: Երկամյա Գրիգորին տարան Կապադովկիայի Կեսարիան: Այնտեղ նա դաստիարակվեց հավատով և բարեմասնությամբ, ամուսնացավ և ունեցավ երկու որդի: Ապա մեկնեց Հայաստան՝ քրիստոնեություն քարոզելու, ինչպես նաև, քավելու իր մեղքը Տրդատի առաջ:  Հեթանոսական տոնի ժամանակ հրաժարվելով զոհաբերությունից՝ Գրիգորը, Տրդատի հրամանով, ենթարկվեց դաժանագին տանջանքների ու նետվեց մի խոր օձաբնակ հոր, ուր շուրջ 14 տարի ապրեց անվնաս՝ամենքից մոռացված: Հայաստանի Վաղարշապատ մայրաքաղաքում ապաստանած Հռիփսիմյանց կույսերին տանջամահ անելուց հետո՝ Տրդատը ցնորվեց: Այդ ժամանակ արքայի քրոջը տեսիլ եկավ մի հրեշտակ ու հայտնեց, որ միայն մեկուսացված Գրիգորը կարող է բուժել իր եղբորը:  Գրիգորին ազատեցին, և նա բուժեց Տրդատին, ապա ամփոփեց տապանում ու հողին հանձնեց սուրբ կույսերի մասունքները: Որոշ ժամանակ անց Գրիգորը մեկնեց Կեսարիա՝ եպիսկոպոս ձեռնադրվելու: Վերադառնալով՝ նա կնքեց Տրդատին, ավարտեց Սուրբ Էջմիածին մայր տաճարի կառույցը՝տեսիլքում իրեն ցույց տված տեղում, ձեռնադրեց եպիսկոպոսներ՝ Հայաստանի տարբեր մարզերի համար: 25 տարի նա առաջնորդեց եկեղեցին, ապա ծառայության կոչեց իր որդի Արիստակեսին, հեռացավ դեպի Սեպուհ սարը, որտեղ էլ վախճանվեց:  Սուրբ Գրիգորի աջը պահվում է Սուրբ Էջմիածնում: